Creative Commons License This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivs 3.0 Unported License.

Tuesday 25 June 2013

«Het Griekenland dat me pijn doet»

Vertaling van een artikel uit “Le Monde" van Angélique Kourounis -  (gebaseerd op de Griekse vertaling die te vinden is op). Vertaling in het Nederlands: @iptamenos33

Het is dinsdagavond. Zojuist zijn er drie televisiezenders in Griekenland op zwart gegaan en het is mijn partner die me daarover bericht met een sms-je. Hij is een Fransman die al 23 jaar in Griekenland woont en net als de Grieken niet begrijpt wat er allemaal in dit land gebeurt.
Het vraagstuk van de persvrijheid is in Griekenland al decennia lang één grote grap. Het is een volstrekt relatief begrip. Net als de verdeling der machten die een democratie kenmerkt: ze is er wel, maar ze is permeabel. De vierde macht, bijvoorbeeld, vertegenwoordigt vaak de eerste, verdedigt de tweede en verschuilt zich tijdens protesten achter de derde.

De leus "schoften, slijmballen, journalisten" die je tijdens demonstraties vaak hoort, is niet uit de lucht komen vallen. De kreet zegt veel over het wantrouwen van de Grieken tegenover de media. De ERT vormt daarop geen uitzondering, want daar waar de privéomroepen commerciële belangen vertegenwoordigen, was de publieke omroep toch vooral een staatsomroep.


EEN PUBLIEKE DIENST IN CRISIS

Zelfs het begrip publieke dienst heeft in Griekenland geen enkele relatie met dat wat we er in Frankrijk onder verstaan. Maar vaak ontdek je de waarde van een dergelijke dienst pas op het moment dat je die kwijtraakt. Pas toen de ERT gesloten werd gingen de Grieken er naar kijken. Het was afgelopen met de eindeloze stoet van elkaar opvolgende ministers in de studio, met de monotoon voorgelezen persberichten, afgelopen met de zelfcensuur die er voor zorgde dat er nooit over heikele kwesties gesproken werd, uit vrees dat iemand daardoor zijn baan zou verliezen.

Noch op de publieke omroep, noch op de commerciële, werd bijvoorbeeld ooit gesproken over de fysiek bestaande binnenlandse grens die je verhinderde om een bezoek te brengen aan de dorpen van de Pomaken (Turkssprekende islamitische minderheid, noot vertaler) in Thracië. Niemand vertelde ooit dat het een militaire zone was waarvoor je een speciale vrijgeleide nodig had om er naar toe te kunnen. Een gebied waar de inwoners, ondanks hun Griekse staatsburgerschap, niet dezelfde vrijheden hadden. Een gebied waar meisjes op hun 13e legaal konden trouwen, iets wat volgens de Griekse wet in de rest van het land verboden is.

Wie waagde het om -temidden van de crisis rond de naam "Macedonië" in de jaren '90- aandacht te besteden aan de kwestie van de nationale minderheden? Wie vertelde ooit op TV dat het tot de jaren '90 onmogelijk was om een leidinggevende functie te bekleden in het leger of de politie als je katholiek of joods was? Nodigde de publieke of de commerciële omroep tijdens de huidige crisis ooit een NGO of een beweging uit die zich, voorzien van argumenten, tegen de regeringspolitiek keert? Is er ooit een discussie gevoerd of een documentaire vertoond over de vraag waarom de gewapende strijd in Griekenland de laatste 30 jaar doorgaat? Nee, geen enkel gevoelig vraagstuk wordt uitgediept.


TELEVISIE ONDERWERPEN HET SLACHTOFFER VAN ZELFCENSUUR

Het ligt allemaal niet aan een gebrek aan goede wil van de journalisten, maar aan hun zelfcensuur, die sterker is dan welke wet dan ook. Zo werd de gerespecteerde econoom Yannis Varoufakis, die het oneens is met de austeriteitspolitiek, ooit uitgenodigd door de ERT. Voor aanvang van het programma vroeg de presentatrice hem echter om niet te beginnen over de herstructurering van de staatsschuld, om "problemen te voorkomen". Hetzelfde geldt voor de twee (Griekse) documentaires "Debtocracy" en "Catastroika", die door crowdfunding gefinancierd werden en die over de crisis, de Griekse staatsschuld en de privatiseringen gaan. Beide documentaires zijn over de hele wereld op televisie te zien geweest, behalve in Griekenland. We hebben het hier feitelijk gewoon over censuur...

Nu zullen de documentaires echter door de stakende journalisten van de ERT op de bezette televisie vertoond worden. Feitelijk was er binnen de ERT altijd al sprake van een strijd tussen degenen die een staatsomroep wilden en degenen die de voorkeur gaven aan een publieke omroep. Zodoende kon je alleen op de ERT de beste documentaires en reportages zien. Bij de ERT kon je naar serieuze en goede berichtgeving luisteren zonder toeters en bellen. Enkel bij de ERT kon je iets anders zien dan Amerikaanse series, zoals concerten, ballet- en theatervoorstellingen, klassieke films of zelfs films uit de Europese avant-garde. Tot slot was ERT de enige omroep die gegarandeerd in het hele land te ontvangen was, zelfs in de meest afgelegen dorpen en op de meest geïsoleerde eilanden.

De ERT was echter een onderdeel van de Griekse publieke sector dat niet goed functioneerde, maar dat geldt eigenlijk voor de volledige publieke sector in Griekenland. Er was dus zonder twijfel behoefte aan hervormingen. Hervormen is echter iets anders dan sluiten, iets anders dan mensen ontslaan en daar andere, gehoorzamere en minder ervaren mensen voor in de plaats te nemen. In een democratie sluit je de publieke omroep niet, hoe onvolkomen die misschien dan ook is. Maar is Griekenland nog wel een democratie? Misschien is dat wel het probleem waar het echt om draait.

Kunnen we het nog wel over democratisch functioneren hebben als de ploeg die de leiding heeft regeert met behulp van "besluiten met wetgevende kracht" die niet meer door het parlement hoeven te worden aangenomen? Alleen al in het jaar 2012 werden er 24 van dergelijke "besluiten" afgevaardigd, net zoveel als in de hele periode 2000-2011. En in de eerste 6 maanden van dit jaar verschenen er maar liefst 19! Kunnen we nog wel van een democratie spreken als stakingen met behulp van civiele mobilisaties worden gebroken? Dat is sinds december al met drie stakingen gebeurd: bij de werknemers van de metro, de zeelieden en de leerkrachten. Kunnen we nog wel spreken van een democratie als de druk van de kredietverstrekkers electorale keuzes en regeringsbesluiten dicteert?

Vorig jaar juni, in de periode tussen de twee Griekse parlementsverkiezingen en terwijl de partij van de neonazi’s al 7% van de stemmen had weten te verzamelen, riepen alle (Europese) politieke leiders, inclusief François Hollande, de Grieken op om "juist te stemmen”. Daarmee bedoelden ze niet dat de Grieken niet op de neonazi’s zouden moeten stemmen, maar wel om "vóór Europa" te stemmen. Daarmee werd dan een stem bedoeld op de conservatieve Samaras of de socialistische PASOK, die al twee pakketten zware bezuinigingsmaatregelen had toegepast.

Dat zijn echter ook de twee partijen die de afgelopen 50 jaar afwisselend voortdurend aan de macht zijn geweest. Het zijn die twee partijen die het clientèlesysteem en de ondoorzichtigheid creëerden waar ook de ERT vandaag van beschuldigd wordt. Het zijn die partijen die de pers tot hun spreekbuis hebben gemaakt. Het is de coalitie die aan de macht is, met Antonis Samaras, die afgelopen december een stuk of dertig bijzondere adviseurs bij de ERT aannam. Adviseurs die samen per jaar een loon verdienen dat overeenkomt met dat van 300 arbeiders van de ERT.

DE TELEVISIE IN HANDEN VAN DE PRIVÉ SECTOR

In Griekenland zijn de publieke en commerciële omroep de veiligheidsklep die de woede van de bevolking in goede banen moet leiden. Zodra er een schandaal aan het licht komt, en dat gebeurt eigenlijk voortdurend in Griekenland, citeren de journalisten de ministers letterlijk, vermenigvuldigen het aantal analyses en doen eventueel ook nog een reportage. Dat gaat dagen aan een stuk door, waarbij op het tv-scherm twee, drie, vier, soms tot wel 8 hoofden verschijnen die allemaal tegelijk zitten te schreeuwen. Niemand kan ook maar iets verstaan, maar iedereen heeft de indruk dat de journalisten hun werk doen.

Desondanks wordt er nooit iets in twijfel getrokken. In werkelijkheid zorgt de televisie, of het nu de publieke of de commerciële is, voor een oppervlakkige catharsis zodat alles na een paar weken weer vergeten is en er over kan worden gegaan tot het volgende schandaal. Zo rolt de democratie in Griekenland. Wie herinnert zich nog het afluisterschandaal waarbij de telefoons van de volledige regering en de militaire staf werden afgeluisterd? Wie herinnert zich nog het schandaal rond het Vatopedi-klooster op de berg Athos dat de Griekse belastingbetaler tientallen miljoenen Euro's kostte? De Lagarde-lijst? De privatisering van publiek geld?

Soms verlaat je het land wekenlang en als je terugkomt en de televisie aanzet heb je het gevoel dat je nooit weg bent geweest. Er verandert niets. Als de ERT echter sluit zal er veel veranderen. Dan is het afgelopen met de kwaliteitsprogramma's en zullen de journaaluitzendingen volledig in privé-handen zijn. Dat betekent dat het nieuws bloot zal komen te staan aan de censuur van private belangen, Wie zal er dan nog praten over de mogelijke gevaren voor het milieu als gevolg van een bepaalde investering?

Zo heeft bijvoorbeeld tot nu toe alleen de ERT (in dit specifieke geval handelend als publieke - en niet als staatsomroep) een documentaire laten zien over de milieueffecten van de goudmijnen in Chalkidiki. Als de ERT niet opnieuw open gaat dan zullen de 6 grote privéomroepen die overblijven het alleenrecht hebben op het digitale platform van het bedrijf Digea, dat er als de kippen bij was om de zender 902, de omroep van de Griekse communistische partij, monddood te maken toen dat begon met het uitzenden van het programma van de ERT nadat de publieke omroep door de regering was gesloten. Wat er met de ERT gebeurt, staat symbool voor wat er in het hele land gebeurt.


HERVORMINGEN IN DE WACHTKAMER

In naam van de hervormingen, waar het land om zit te springen, zijn de lonen met 35-40% verlaagd, worden de belastingen met 25% verhoogd, is de arbeidsmarkt totaal ontwricht, worden Cao’s afgeschaft, worden er ziekenhuizen gesloten en sluiten scholen de verwarming... Maar waar zijn de resultaten van die hervormingen dan terug te zien? In de 30% van de Grieken die geen toegang hebben tot de gezondheidszorg? In dat 1/3 deel van de bevolking die onder de armoede grens leeft? In de 27% werklozen, die zelfs 62% bedraagt onder de jongeren die jonger zijn dan dertig? Of in de neonazistische partij die in de peilingen op de derde plaats staat?

Ja, de Grieken willen hervormingen die een eind zullen maken aan de corruptie en de bureaucratie; hervormingen die het vertrouwen in het bestuur van het land zullen herstellen. Ze willen een politie die in dienst staat van de burger, goede openbare scholen, gastvrije ziekenhuizen. Geen hervormingen die ze op hun knieën dwingen en die de recessie vergroten. Maar dat is wel wat er gebeurt. En hetzelfde geldt voor de ERT: die moet hervormd worden en niet hals over kop gesloten, in het midden van de nacht met de politie die de zendinstallaties naar beneden haalt.

De ERT staat symbool voor het onvermogen van de Griekse staat om oplossingen te vinden voor de wezenlijke problemen van het land waaraan het hoofd moeten worden geboden. Het staat symbool voor de nauwelijks nog bestaande persvrijheid. Als de politie fotoreporters die hun werk doen ongestraft zwaar mag verwonden (zoals in het geval van Marios Lolos) of journalisten die hun werk doen voor de rest van hun leven blijvend letsel mag toebrengen (zoals in het geval van Manolis Kipreos). Als de minister van openbare orde (Christos Papoutsis, PASOK) van mening is dat fototoestellen en televisiecamera's "moordwapens zijn die de ME bedreigen", als de toegang tot informatie een uitzondering blijft.. Ja, dan kun je inderdaad ook de publieke omroep in het holst van de nacht sluiten.

Dat is wat er vorige week dinsdag gebeurde. Maar het is wellicht de enige kans om een begin te maken met een echte publieke omroep. De kans waar duizenden Grieken nu al ruim een week elke dag, in het hele land de straat voor opgaan. Maar het heeft er alle schijn van dat dat nou precies is wat de regering níet wil. Een onafhankelijke publieke omroep in plaats van de staatsomroep. Waarom staan de schermen anders nog steeds op zwart, 48 uur nadat de Griekse Raad van State opdracht heeft gegeven de ERT weer te openen?



Meer informatie over de toenemende druk op de persvrijheid in Griekenland kunt u vinden op de website van radiobubble.

No comments:

Post a Comment